Zachodnie wzorce cywilizacyjne przejmowane były w celach wzmocnienia obronności państwa, dlatego wszystkie reformy rozpoczęto od zmodernizowania i przekształcenia struktur wojska. Została wykreowana zawodowa armia (do tej pory jej role pełniła pomiestna policja). Starano się zbudować przemysł państwowy w oparciu o naturalne złoża surowców, na start przy pomocy specjalistów z zachodu. Powstawały huty i manufaktury , a ponadto ośrodki przemysłowe – trzy bardzo istotne zlokalizowane w okolicach Uralu, Tuła i Moskwy.
W tym czasie napływa do wasze moskiewskiego wielu obcokrajowców, w szczególności protestantów, którzy budowali indywidualne kościoły. dochodziło między nimi do sporów i kłótni. W związku z tym patriarcha poprosił cara, ażeby ten utworzył dla protestantów specjalną dzielnicę pod Moskwą. powstała tzw. Niemiecka słoboda za rzeką Janzą. Powstała w ten metodę enklawa obcokrajowców, którzy nie potrafili zaadoptować się w państwie moskiewskim. W tej dzielnicy wychował się Piotr I. Bojarskie dzieci (Golicynowie, Naryszkinowie) uczyły się w szkołach jezuickich.
